Testy antygenowe zostały niedawno zaakceptowane przez WHO i polskiego Ministra Zdrowia jako testy wartościowe, wiarygodne, dające wyniki równoważne wynikom testów RT-PCR. Ich skuteczność i dokładność została jednak poddana w wątpliwość, powodując że wiele osób rozpoczęło porównywanie wiarygodności testów antygenowych oraz molekularnych wykrywających koronawirusa. Jak obydwa warianty testów porównują się w praktyce? Które są skuteczniejsze i czy testy antygenowe mogą faktycznie wykryć osoby chore na COVID-19?
Testy molekularne RT-PCR oraz testy antygenowe na koronawirusa są obecnie dopuszczane przez WHO jako testy wykorzystywane w diagnostyce choroby COVID-19. Testy antygenowe nie muszą być już w związku z powyższym weryfikowane przez dodatkowe badanie testem molekularnym, choć przy uzyskaniu wyniku ujemnego i występowaniu objawów charakterystycznych dla koronawirusa, otrzymany wynik warto zweryfikować. Test antygenowy pozwala na szybkie wykrywanie antygenu SARS-CoV-2 w próbkach wymazu z nosa lub nosogardzieli, dając wynik już po 15-30 minutach od pobrania próbki. Test antygenowy wykrywa specyficzne dla wirusa białka (antygeny), które powstają w trakcie jego replikacji, a testy molekularne PCR pozwalają na wykrycie w badanej próbce materiału genetycznego wirusa.
Testy antygenowe dopuszczone przez WHO, stosowane jako wiarygodna metoda diagnozowania przypadków zachorowania na COVID-19 muszą mieć czułość ≥ 80% i swoistość ≥ 97%. Wyniki testów molekularnych RT-PCR są zawsze uznawane za wiarygodne dzięki o wiele dokładniejszej analizie pobranej próbki. Aby testy antygenowe dały wynik pozytywny, konieczne jest by badanie było wykonane na początkowym etapie choroby – do 5-7 dni od pojawienia się objawów wskazujących na COVID-19. To na tym etapie dochodzi do najbardziej intensywnego namnażania się wirusa. Badanie PCR również warto przeprowadzić na wstępnym etapie choroby, kiedy materiał genetyczny wirusa w organizmie jest najmocniej widoczny.
Podstawową i najbardziej znaczącą różnicą z perspektywy pacjenta oraz lekarzy, pielęgniarek i laborantów wykonujących testy na koronawirusa jest znacznie krótszy czas oczekiwania na wyniki gwarantowany przez szybkie testy antygenowe. Dzięki wykorzystaniu konstrukcji kasetki i zachodzącej wewnątrz reakcji pobranej próbki i antygenów wirusa ze specjalnym roztworem, wynik testu uzyskiwany jest w przeciągu 15-30 minut po wykonaniu badania. Na wyniki testów molekularnych na koronawirusa trzeba czekać minimum jeden dzień, choć w praktyce, ze względu na duże obłożenie laboratoriów, pacjenci czekają na wyniki kilka dni, a nawet tygodni. Testy antygenowe eliminują ten problem.
Wyraźną różnicą pomiędzy testami molekularnymi i antygenowymi jest oczywiście sposób badania pobranych próbek. Choć obydwa testy przeprowadzane są najczęściej z wymazu z nosogardzieli, w testach molekularnych poszukiwane są sekwencje genowe wirusa SARS-CoV-2, natomiast w testach antygenowych wykorzystywana jest reakcja antygenów wirusa z zawartością kasetki testowej, tak by możliwe było stwierdzenie czy w pobranej próbce obecne są cząsteczki wirusa, czy też nie. Technika ta jest mniej dokładna, ale przy wykorzystaniu testów o wysokiej czułości i specyficzności daje wyniki, które pozwalają na prawidłową interpretację i weryfikowanie przypadków zachorowania na COVID-19.
Ostatnią, choć niemniej ważną i wyraźną różnicą pomiędzy testami antygenowymi i molekularnymi jest sposób ich wykonania oraz dostępność. Testy molekularne wykonywane są jedynie w odpowiednio oznaczonych punktach poboru wymazów, a próbki przekazywane są następnie do wyspecjalizowanych laboratoriów mających możliwość przeprowadzenia reakcji niezbędnej do wykrycia sekwencji genowej wirusa. Szybkie testy antygenowe eliminują ten długi i skomplikowany proces – mogą być wykonane na miejscu, od ręki, przez lekarza, pielęgniarkę, laboranta czy innego specjalistę pracującego w przychodni lub szpitalu. Testy antygenowe mogą być przeprowadzane także w prywatnych przychodniach choć, co ważne, pomimo dostępności w sprzedaży internetowej nie są testami do samodzielnego badania się w domu! Zarówno wyniki testów molekularnych, jak i antygenowych, muszą być przeanalizowane przez osoby profesjonalnie związane z diagnostyką chorób.